Termin: 21 listopada 2019r.
Miejsce: Lublin
Temat przewodni: „Głos-rozgłos”
Hans Christian Andersen napisał jedną z najbardziej rozpoznawalnych baśni o głosie. „Daleko na morzu woda jest tak błękitna jak płatki najpiękniejszych bławatków i tak przezroczysta jak najczystsze szkło, ale jest bardzo głęboka, tak głęboka, że jej dna nie sięga żadna kotwica (…)” właśnie tam morskie istoty wiodą spokojne życie, do momentu, gdy jedna z nich oczarowana muzyką płynącą ze statku, ratuje życie księcia.
Mała Syrenka pokochała i zdecydowała się zapłacić czarownicy wysoką cenę, aby ta zamieniła jej rybi ogon w nogi. Wiara Syreny w to, że jej oczy będą tak samo wymowne jak dźwięk słów, okazała się płonna. Bez głosu i zdolności mówienia nie była w stanie przekonać księcia, że to ona go uratowała i jest tą, którą pokochał. Głos okazał się być kluczowym elementem tożsamości, bez niego była kimś innym.
Coś co wydaje się być jedynie ulotną wibracją, drganiem powietrza jest niezwykłym rodzajem ekspresji. Głos pozwala wyrażać słowa, które niosą ze sobą znaczenia, dzięki jego modulacji czytamy i okazujemy emocje.
Filozoficzna historia głosu jest opowieścią o słyszalności. O tym jak phone to najbardziej przejrzysty sposób samoodniesienia – słyszę się, więc jestem – Kartezjańska metafizyka obecności.
Słyszalność to również rozgłos, zasięg i powszechność tego co trafia do uszu innych. Chociaż większość z nas, obdarzona jest darem głosu, nie wszyscy jesteśmy słyszani.
Głos to nie tylko dźwięk wydawany przez istoty żyjące, który manifestuje się poprzez pierwszy krzyk podczas narodzin, czy ostatnie szepty w agonii. Głos to prawo do przemawiania, do zaznaczenia swej odrębności lub bycia częścią wspólnoty. Według Derridy – głos jest samą świadomością – ponieważ w mowie staje się czymś przezroczystym, niewidocznym, skupiamy się nie na nim samym, a na pojęciach, które uobecnia.
Wreszcie głos możemy rozumieć jako wewnętrzny nakaz. Niepytany, daje rady, wskazówki jak Daimonion Sokratesa, jego duch opiekuńczy, który wspierał go w drodze do wiedzy.
Zapraszamy do udziału w warsztatach filozoficznych i spotkaniach, gdzie chętnie oddamy Wam głos. Pozwólcie się oczarować wielogłosową opowieścią muzyczną. Mamy nadzieję, że dane nam będzie usłyszeć szepty aprobaty lub głosy zachwytu dla naszych starań, aby filozofia tego dnia była słyszalna.
Koordynatorka projektu: Joanna Jawiczuk
Koncert: Głos-rozgłos
Koncert w Teatrze Starym w Lublinie to filozoficzno-muzyczny esej, który podsumuje dzień obchodów Światowego Dnia Filozofii. Słuchacze prowadzeni przez konferansjera będą mieli okazję skonfrontować się z tym jak filozoficzne kategorie: głosu, bezgłosu, słyszalności, czy rozgłosu można opowiedzieć muzycznie.
Dyrygentka: Elżbieta Niczyporuk
Artyści: Chór Akademos, Renata Barańska- Gumieniak, Maciej Drzymała, Michał Kowalczyk, Krzysztof Pachla, Assef Salloom, Szymon Nowak
Konferansjerka: Maciej Tuora
Instalacja w przestrzeni miejskiej i performance: Chodź opowiem Ci…
Przez wieki, głos, który umożliwiał snucie opowieści był najważniejszą formą przekazu. Opowiadano, śpiewano, szeptano do ucha. Chcemy zaprosić do wsłuchania się w znane i mniej znane historie, do których kluczem jest hasło tegorocznej edycji Światowego Dnia Filozofii. Psst… chodź opowiem Ci…
Aranżacja plastyczna: Anna Kłys
Głosu użyczyli: Magdalena Bliźniuk, Ivan Davydenko, Witold Dąbrowski, o. Tomasz Dostatni, Krzysztof Głowacki, Joanna Jawiczuk, Maja Kędzior, Anna Kłys, Magdalena Krasuska, Grażyna Lutosławska, Marcin Sanakiewicz, Maciej Tuora
Performerzy: Hanna Dworak-Bahan, Maja Kędzior, Maciej Parcheta (uczniowie MSP Paderewski)
Warsztat z bajką filozoficzną: Mam głos i nie zawaham się go użyć!
Warsztaty dla uczniów szkół podstawowych, wprowadzające w świat filozofii. Ich celem jest odkrywanie wielowymiarowości świata, rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia, prowadzenia dyskusji i prezentowania własnych opinii.
Punktem wyjścia zajęć są bajki i opowiadania filozoficzne. Realizacji tematu towarzyszą zabawy edukacyjne, eksperymenty i działania twórcze. Podczas warsztatów sprawdzimy jaką moc ma nasz głos i zastanowimy się nad możliwościami i zagrożeniami, jakie ze sobą niesie posiadanie takiego daru.
Prowadzenie: Magdalena Krasuska
Warsztat opowieści: Między szeptem, a krzykiem.
Celem warsztatu opowieści jest nauka i doskonalenie sztuki opowiadania. Uczestnicy sami tworzą historię a potem uczą się ją przekazywać.
Podczas warsztatów dzieci/młodzież mają okazję wystąpić publicznie, co pozwala im przezwyciężyć tremę podczas codziennych sytuacji. Warsztaty uczą kreatywnego myślenia, innowacyjnych rozwiązań, oraz ukazują techniczno-emisyjną stronę wystąpień publicznych (tj. zjawisko fonacji, artykulacji, rezonansu).
Prowadzenie: Magdalena Bliźniuk
Warsztat filozoficzno-muzyczny: Listen deep! Słuchaj uważnie!
Warsztat uważności dźwiękowej opiera się na metodzie „głębokiego słuchania” amerykańskiej kompozytorki Pauline Oliveros. Ideą przewodnią warsztatów jest rozbudzenie w młodzieży ciekawości do dźwięków, które słyszymy na co dzień oraz budowanie u nich świadomości na czym polega różnica pomiędzy słyszeniem a słuchaniem.
Podstawowym pytaniem, na które spróbują odpowiedzieć uczestnicy podczas warsztatów, jest jak dźwięki otoczenia wpływają na nasze ciało. Dlatego sięgniemy do najnowszych osiągnięć neurobiologii i psychologii ewolucyjnej oraz tradycji buddyzmu tybetańskiego. Zastanowimy się również nad tym czemu warto pojechać na festiwal noizowy, dlaczego na świecie powstają rezerwaty ciszy i co chciał powiedzieć John Cage utworem „4’33”.
Prowadzenie: Ivan Davydenko, Wiktoria Bryczkowska
Rękodzieło z Filozofią: Filozoficzne Typoduchy
Typoduchy to typograficzne poduszki z cytatami. Słyszymy, że dobrze się na nich śpi, ładnie komponują się z mieszkaniem, dodają otuchy i inspirują.
Uczestnicy warsztatów będą mieli możliwość uszycia, z kawałka czystego płótna i nici, własnej typoduchy, a następnie stworzenia na niej indywidualnego wzoru w postaci wybranego filozoficznego cytatu. Warsztaty obejmują proces wyboru cytatu, kroju, szycia poduch i nanoszenia napisów.
Prowadzenie: Monika Czapka, Anna Kłys
Warsztat zecerski: Usłyszeć widząc
Afisz to akcydens informacyjny, istnieje aby głosić, nagłaśniać. Różni go od plakatu to, że koncentruje się na słowie, a nie obrazie. Słowa w akcydensie nie brzmią – chociaż czytane mogą – ale niosą treści, a ich rozgłos gwarantuje słyszalność wydarzeń, które promuje.
Podczas warsztatów zecerskich uczestnicy zmierzą się z zagadnieniem zaprojektowania i wykonania afiszu nagłaśniającego obchody Światowego Dnia Filozofii. Poznają metody i narzędzia pracy drukarza oraz nieistniejącego już zawodu zecera.
W ramach warsztatu uczestnicy poznają kompletny proces przygotowania druku w drukarni typograficznej: przygotowanie matrycy, druk, rozebranie matrycy.
Prowadzenie: Robert Sawa
Warsztaty filozoficzne z Capoeirą: Uwięziony głos – wolny gest
Statek wiozący ludzki ładunek. Strach, gniew, chaos i wola życia. Dzieci rodzą się w niewoli, w środowisku różnorodnych kultur, ale braku wolności do ich swobodnego manifestowania. To co przywieziono ze sobą i podarowano kolejnym pokoleniom to plemienne tańce, muzykę, śpiew i walkę. Tłumienie głosu niewolników zrodziło nową formę ekspresji kulturowej: taniec-walkę-grę, powstała Capoeira.
Podczas warsztatu filozoficznego wspieranego przez Capoeiristas przeanalizujemy i doświadczymy tego, czym jest roda. Spróbujemy odkryć jaką rolę w życiu człowieka pełnią głos i rytm. Czy filozoficzne kategorie kultury greckiej przystają do afrykańsko-brazylijskiej sztuki walki? Nie będziemy tylko dyskutować, oddamy Wam głos, ale zachęcimy do wyrażenia go w geście.
Prowadzenie: Centrum Sztuki Capoeira Lublin (Tomasz Hebda, Piotr Filas), Joanna Jawiczuk
Seminarium dyskusyjne: Głos i milczenie filozofii
Do natury filozofii należy debata, zabieranie głosu w dysputach, jednak przyglądając się jej historii zauważyć można, że filozofii zdarza się na pewne tematy milczeć. Wspólnie z zaproszonymi do dyskusji gośćmi będziemy się zastanawiać nad przyczynami tego „zaniemówienia” filozofii. Czy spowodowane one były strachem, świadomością własnych ograniczeń, poczuciem bezradności, a może po prostu natknięciem się na to, co niewysławialne?
Zadamy sobie również pytania o to, czy umiemy określić, kiedy filozofia powinna zabierać głos, a gdzie kończą się jej kompetencje? O czym może mówić z sensem, a o czym powinna milczeć? Wreszcie, czy filozofia, jako poszukiwanie prawdy, ma w ogóle prawo do milczenia – niezależnie od konsekwencji.
Paneliści: dr hab. Beata Dobrowolska (UM), dr hab. Urszula Kusio (UMCS), prof. dr hab. Teresa Pękala (UMCS), dr hab. Halina Rarot (PL)
Spotkanie poprowadzi: dr hab. Andrzej Kapusta, mgr Maciej Wodziński
Spotkanie z filozofem – Tomasz Stawiszyński: Kto dzisiaj słucha filozofów?
Na tytułowe pytanie postaramy się odpowiedzieć w trakcie rozmowy z naszym gościem – Tomaszem Stawiszyńskim, filozofem i publicystą, autorem audycji radiowej „Godzina Filozofów” w radiu Tok FM, który w swojej pracy promuje filozofię i myślenie filozoficzne.
W ramach spotkania porozmawiamy o nagłaśnianiu filozoficznych problemów i rozważań poprzez czynienie filozofii widzialną i słyszalną. Zastanowimy się, w jaki sposób filozofowie odnoszą się do świata społecznego i politycznego? Jakie nurty filozoficzne są ciągle żywe we współczesnym świecie, czy w filozofii jest miejsce na poczucie humoru i zajmowanie się prozą życia oraz czy są tematy, którymi filozofia się nie para?
Rozmowę poprowadzą: dr Justyna Rynkiewicz i Maciej Wodziński
Socrates Cafe: Dzieci i ryby głosu nie mają…
Podobno „dzieci i ryby głosu nie mają”. Powiedzenie to służy do bagatelizowania żądań płynących od najmłodszych, zamykania ust tym, z którymi się nie zgadzamy, umniejszania ich opinii. Tak rozumiany głos odzwierciedla w istocie problem związany z uznawaniem podmiotowości i włączaniem w krąg człowieczeństwa. Jest sposobem na wyrażenie własnej godności, a może nawet politycznym krzykiem? Czy posiadanie głosu wymaga krzyku i rozgłosu? Co zrobić żeby być słyszalnym? O tych „głośnych” metaforach rozmawiać będziemy na Socrates Café.
Socrates Café to formuła stworzona przez Christophera Philipsa, polegająca na swobodnych spotkaniach ze znajomymi i nieznajomymi, na których podejmowane są rozmaite tematy filozoficzne. Tym razem myślą przewodnią będzie – Głos-rozgłos.
Spotkanie prowadzi: dr Teresa Klimowicz
Kinozofia: Hanna Arendt i głos filozofii
Film „Hanna Arendt” ukazuje słynną niemiecką filozofkę w momencie jej zaangażowania w 1961 roku w proces hitlerowskiego zbrodniarza Adolfa Eichmanna. Jej seria raportów dla New Yorkera to odważny głos wpływowej intelektualistki, która wygłasza kontrowersyjne diagnozy na temat współczesności oraz wypowiada swoją słynną tezę na temat „banalności zła”.
Projekcja filmu stanowić będzie inspirację do dyskusji z zaproszonymi gośćmi i publicznością na temat kosztów jakie ponoszą ci, którzy jasno prezentują własne poglądy i mają odwagę mówić publicznie swym własnym głosem. Czy słowo mistrza nauczyciela posiada formującą i inspirującą moc, oraz czy życie prywatne może osłabić głębię i bezkompromisowość filozoficznej wypowiedzi?
Być może życie myśliciela najlepiej odnajduje się w ukryciu, samotności i zamkniętej społeczności badaczy i uczonych. Film może stanowić także pretekst do dyskusji na temat sposobów prezentowania figury filozofa i filozofii w filmie oraz jej aktualnego wizerunku w kulturze popularnej i świadomości potocznej.
Komentatorzy: dr hab. Paweł Bytniewski (UMCS), prof. dr hab. Marek Hetmański (UMCS), dr hab. Jakub Pawlikowski (UM)
Moderatorzy dyskusji: Agata Ostrowicka i Grzegorz Michalik
